ادبیات

روزی ز سر سنگ عقابی به هوا خاست

واندر طلب طعمه پر و بال بیاراست

بر راستی بال نظر کرد و چنین گفت

امروز همه روی زمین زير پر ماست

بـر اوج فلک چون بپرم از نظـر تــيز

می‌بينم اگر ذره‌ای اندر ته درياست

گر بر سر خـاشاک يکی پشه بجنبد

جنبيدن آن پشه عيان در نظر ماست

بسيار منی کـرد و ز تقدير نترسيد

بنگر که ازين چرخ جفا پيشه چه برخاست

ناگـه ز کـمينگاه يکی سـخت کمانی

تيری ز قضاو قدر انداخت بر او راست

بـر بـال عـقاب آمـد آن تير جـگر دوز

وز ابر مر او را بسوی خاک فرو کاست

بر خـاک بيفتاد و بغلـتيد چو ماهی

وانگاه پر خويش گشاد از چپ و از راست

گفتا عجبست اينکه ز چوبست و ز آهن

اين تيزی و تندی و پريدنش کجا خاست

چون نیک نگه‌کرد و پر خويش بر او ديد

گفتا ز که ناليم که از ماست که بر ماست

خوشا عشق و خوش آغاز خوش انجام

همه ناکامی اما اصل هر کام

خوشا عشق و خوشا عهد خوش عشق

خوشا آغاز سوز آتش عشق

اگر چه آتش است و آتش افروز

مبادا کم که خوش سوزیست این سوز...

هر آن شادی که بود اندر زمانه

نهادنداز کرانه در میانه

چو یکجا جمع شد آن شادی

عام شدش آغاز عشق و عاشقی

نام بتان کاردان خوبان پرکار

در آغاز وفا یارند وخوش یار

ولیکن از دمی فریاد فریاد

که عشق تازه گردد دیر بنیاد

چو دید از دور شیرین عاشق نو

سبک در تاخت گلگون سبکرو...

از آن جانب اشارتها که پیش آی

وز این سو خاکساری ها که کو پای

از آنسو تیغ ناز اندر کف بیم

وز اینجانب سر اندر دست تسلیم

به هر گامی شدی نو آرزویی

نهان از لب گذشتی گفتگویی

به سرعت شوق چابک گام می‌رفت

صبوری لب پر از دشنام می‌رفت

چو آن چابک عنان آمد فرا پیش

به خاک افتاد پیشش آن وفا کیش

سراپا گشت جان بهر سپردن

همه تن سر برای سجده بردن

دعاها با نیاز عشق پرورد

به زیر لب نثار یار می‌کرد

سری چون بندگان افکنده در پیش

جبینی از سجود بندگی ریش

سراسیمه نگه در چشمخانه

که چون نظاره را یابد بهانه

سراپای وجود از عشق در جوش

همین لب از حدیث عشق خاموش

پری‌رخ را عنان مستانه در دست

نگاهش مست و چشمش مست و خود مست

فریب از گوشه‌های چشم و ابرو

دوانیده برون صد مرحبا گو

نگه در حال پرسی گرم گفتار

نه گوش آگاه از آن نی لب خبردار

تواضعها به رسم عادت وناز ب

ه شرم آراسته انجام و آغاز

برون آورد مستی از حجابش

ولی بسته همان بند نقابش

جمال ناز را پیرایه نو کرد

عبارت را تبسم پیشرو کرد

سخن را چاشنی داد از شکر خند

بگفتش خیر مقدم ای هنرمند

بگو تا چیست نامت وز کجایی

که گویا سال ها شد کاشنایی

جوابش داد کای ماه قصب پوش

مبادت از خشن پوشان فراموش

صدت مسکین چو من در جان گدازی

همیشه کار تو مسکین نوازی

یکی مسکینم از چین نام فرهاد

غلام تو ولیک از خویش آزاد

فکن یا حلقه‌ام در گوش امید

طریق بندگی بین تا به جاوید

بیا این بنده را در بیع خویش آر

پشیمان گر شوی آزادش انگار

به شیرین بذله شیرین شکر ریز ب

رون داد این فریب عشوه آمیز

که مارا بنده‌ای باید وفادار

که نگریزد اگر بیند صد آوار

قبول خدمت ما صعب کاریست

در این خدمت دگرگونه شماریست

دلی باید ز آهن، جانی از سنگ

که بتواند زدن در کار ما چنگ

اگر این جان و دل داری بیا پیش

وگرنه باش بر آزادی خویش

بگفتش کاین دل و جان جای عشق است

وجودم عرصه غوغای عشق است

همیشه کار جورت امتحان باد

دلم را تاب و جانم را توان باد

اگر بر سر زنی تیغ ستیزم

مبادا قوت پای گریزم

مرا آزار کن تا می‌توانی

وفاداری ببین و سخت جانی

دل و جان کردم از فولاد آن روز

که برق این امیدم شد درون سوز

به تابان کوره‌ای در امتحانم

که تا بینی چه فولادیست جانم

بگفتش ترسم این جان چو فولاد

که از سختیش با من می‌کنی یاد

چو خوی گرمم آتش برفروزد

اگر یاقوت باشد هم بسوزد

جوابی گرم گفتش آتش آلود

که اینک جان برآر از خرمنش دود

در آن وادی که میل دل زند گام

چه باشد جان که او را کس برد نام

من و میل تو با میل تو جان چیست

دگر جان را که خواهد دید جان کیست

شکر لب گفت کاین میل از کجا خاست

بگفت از یک دو حرف آشنا خاست

بگفتش کن چه حرف آشنا بود

بگفتا مژده‌ای چند از وفا بود

بگفت از گلرخان بیند وفا کس

بگفت این آرزو عشاق را بس

بگفت این عشقبازان خود کیانند

بگفتا سخت قومی مهربانند

بگفتش تاکی است این مهربانی

بگفتا هست تا گردند فانی

بگفتا چون فنا گردند عشاق

بگفتا همچنان باشند مشتاق

بگفتش نخل مشتاقی دهد بار

بگفت آری ولی حرمان بسیار

بگفتا درد حرمان را چه درمان

بگفتا وای وای از درد حرمان

بگفتش لاف عشق و ناله بی جاست

بگفتا درد حرمان ناله فرماست

بگفت از صبر باید چاره سازی

بگفتا صبر کو در عشقبازی

بگفت از عشقبازی چیست مقصود

بگفتا رستگی از بود و نابود

بگفتش می‌توان با دوست پیوست

بگفت آری اگر از خود توان رست

بگفتش وصل به یا هجر از دوست

بگفتا آنچه میل خاطر اوست

ز هر رشته که شیرین عقده بگشاد

یکی گوهر بر آن آویخت فرهاد

نشد خوبی عنان جنبان نازی

کزان کوته شود دست نیازی

چو حسن و عشق در جولانگه ناز

عنان دادند لختی در تک و تاز

نگهبانان ز هر سو در رسیدند

دو مرغ هم نوا دم در کشیدند

حکایت ماند بر لب نیم گفته

شکسته مثقب و در نیم سفته...

نوای عشقبازان خوش نواییست

که هر آهنگ او را ره به جاییست

اگر چه صد نوا خیزد از این چنگ

چو نیکو بنگری باشد یک آهنگ

غرض عشق است اوصاف کمالش

اگر وحشی سراید یا وصالش

«سیر یک روز طعنه زد به پیاز»:

کمترک کن براى مردم ناز!

گفت: سیرى و از سر سیرى

مى کنى با پیاز درگیرى!

من کى ام؟ بى نواترین کالا

دیگرى برده نرخ من بالا

بودها م قرنها رفیق فقیر

قدرنا دائماً نزیل و یسیر!

من ندانم به احتکار پلید،

پاى من را که، وز پى چه کشید؟

یا، که حبسم نمود در انبار؟

سکه شد وضعم از چه در بازار؟

چه کسى کرد بنده را «صادر»

تا شوم همچو کیمیا نادر؟

دکتر اقتصاد، بنده نى ام

نزد ارباب فهم، بنده کى ام؟

شد پشیمان ز گفته سیر مشنگ

گشت بر او ز شرم، قافیه تنگ

پس زبان را به همدلى بگشاد

اصطلاحاً به خودخورى افتاد!

گفت: والاگهر، پیاز عزیز

بیش ازین آبروى بنده مریز

دوختى گاله دهانم را

«یس»، «نعَم» سوختى زبانم را!

هست فرمایشت متین و درست

من غلط گفتم، آن کلام نخست

من و تو هر دو آلت دستیم

گاه بالا نشین و گه پستیم

یادم آمد که بنده هم پیرار

شد بهاى سه چارکم، سه هزار!

آدمیزاده مى کند سودا

خود به پا مى کند همین بلوا

زینهار از قرین بد، زنهار

«و قنا ربنا عذاب النار»!